Το ξέρετε πως η Οικία Κοκοβίκου, το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας, είναι ένα από τα πιο παλιά σπίτια της Αθήνας;  

Περπατώντας στην Πλάκα βρέθηκα για πρώτη φορά μπροστά στο σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας, το γνωστό ζεύγος Κοκοβίκου στην βραβευμένη ταινία Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα. Το σπίτι που στέγασε τον έρωτά τους είναι ένα από τα πιο διάσημα σπίτια του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και ένα από τα πιο παλιά σπίτια της Αθήνας. Πόσα όμως ξέρουμε για αυτό και την ιστορία του; Πώς είναι σήμερα και τι του επιφυλάσσει το μέλλον; Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του σπιτιού στην οδό Τριπόδων 22 είναι του Παύλου Μ. Μυλωνά.

Ποιο είναι το ζεύγος Κοκοβίκου;

Το 1965 προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες η ελληνική ταινία του σκηνοθέτη Γιώργου Τζαβέλλα Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ήταν ο Γιώργος Κωνσταντίνου και η Μάρω Κοντού, ή αλλιώς ο Αντωνάκης και η Ελενίτσα. Το ζευγάρι παντρεύεται και μετακομίζει στο σπίτι της οδού Τριπόδων. Εκεί ξεκινά η κοινή τους ζωή κι εκεί μας χάρισαν μερικές από τις πιο αξέχαστες σκηνές και ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου.

Η ταινία σχολιάζει την μικροαστική τάξη της εποχής, με τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις της σε μια Αθήνα που αλλάζει. Επίσης, αποτελεί ένα εξαιρετικό σχόλιο για την χειραφέτηση της γυναίκας! Θεωρείται δικαίως μια από τις καλύτερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, με τον Κωνσταντίνου και την Κοντού στις πιο σπουδαίες ερμηνείες της καριέρας τους.

• Αυτή είναι η τελευταία ταινία που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Τζαβέλλας
• Η ταινία απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Σικάγο.
• Προβλήθηκε στους κινηματογράφους της Αθήνας και του Πειραιά κι έκοψε 297.273 εισιτήρια.
• Είναι μεταφορά του θεατρικού έργου του Γιώργου Τζαβέλλα με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη.
• Ο Τζαβέλλας έχει σκηνοθετήσει και τις ταινίες Η κάλπικη λίρα και Μια ζωή την έχουμε.
• Το 2016 η ταινία επιχρωματίστηκε κι επέστρεψε στις αίθουσες με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση του κινηματογραφικού οργανισμού Καραγιάννης – Καρατζόπουλος.

Η “οικία Κοκοβίκου” στην Πλάκα

Παρότι το σπίτι της οδού Τριπόδων 22 έγινε γνωστό μέσα από την ταινία, η ιστορία του ξεκινά πολλά χρόνια πριν, καθώς είναι ένα από τα πιο παλιά σπίτια της Αθήνας, ένα από τα ελάχιστα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής της τελευταίας περιόδου της τουρκικής κατοχής. Το οικόπεδο έχει συνολική έκταση 411,37 τ.μ. Όπως τα περισσότερα αρχοντόσπιτα αυτής της περιόδου έχει υπόγειο και δύο ορόφους (ανώγι και κατώγι). Στο ανώγι κυριαρχούσε το ξύλινο χαγιάτι, το στεγασμένο μπαλκόνι που βλέπουμε στην πρόσοψη του σπιτιού, το οποίο οδηγεί στην κοινή αυλή, η οποία ήταν το σημείο συνάντησης των ενοίκων του κτηρίου.

Υπολογίζεται πως το σπίτι κατασκευάστηκε κοντά στο 1800. Ως πρώτος ένοικος του αρχοντικού αναφέρεται ο τελευταίος Τούρκος δικαστής (καδής). Κατοικήθηκε από τον γεννημένο στην Αθήνα Χατζή Χαλίλ Εφέντη, για τον οποίο έχει γραφτεί ότι υπήρξε από τα πρώτα θύματα της Επανάστασης του 1821, αφού εκτελέστηκε από τις τουρκικές αρχές όταν αρνήθηκε να εφαρμόσει την εντολή του σουλτάνου και να υπογράψει φετφά (απόφαση) για την εκτέλεση 3.000 Αθηναίων. Για ένα διάστημα ήταν η έδρα της τουρκικής στρατιωτικής διοίκησης. Για χρόνια κατοικήθηκε από πολλούς ενοίκους και για ένα διάστημα στεγάζονταν εκεί ένα ιδιωτικό σχολείο.

Στην ταινία βλέπουμε πως το σπίτι δίνεται για αντιπαροχή. Η αλήθεια είναι πως αρκετά τέτοια κτήρια χάθηκαν μέσα στα χρόνια για να χτιστούν πολυκατοικίες. Ευτυχώς το 1979 το συγκεκριμένο σπίτι απαλλοτριώθηκε για αρχαιολογικούς σκοπούς και το 1995 χαρακτηρίστηκε από το υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Αυτό σημαίνει πως καμία παρέμβαση δεν μπορεί να γίνει στο κτήριο, χωρίς την άδεια των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού.  

Οι ανασκαφές

Οι ανασκαφές που έγιναν στο εσωτερικό και στην αυλή του σπιτιού το 2000 αποκάλυψαν αρκετά ευρήματα από την κλασική εποχή μέχρι και το Βυζάντιο. Εκεί βρέθηκε τμήμα του Πεισιστράτειου αγωγού, που κάλυπτε τις ανάγκες της αποχέτευσης κατά τους κλασικούς χρόνους, καθώς και Βεσπασιανές τουαλέτες. Από αυτά τα ευρήματα καταλαβαίνουμε ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για δημόσια ουρητήρια, τα οποία υπήρχαν στην περιοχή για να εξυπηρετήσουν τον μεγάλο αριθμό ανθρώπων που σύχναζε στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας. Διάβασε κι αυτό! Η οδός Τριπόδων είναι ένα στενό δρομάκι στην Πλάκα. Θεωρείται πως είναι ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας. Η οδός Τριπόδων (οι Τρίποδες) αναφέρεται από τον Παυσανία ως ο διαπρεπέστερος δρόμος της αρχαίας Αθήνας και ο αγαπημένος περίπατος των κατοίκων της. Οδηγούσε από το Αρχαίο Θέατρο του Διονύσου στην Αρχαία Αγορά. Την οδό Τριπόδων διέσχιζαν και για τις λαμπαδηδρομίες προς τιμήν του θεού Διόνυσου. Το  όνομά της προέρχεται από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος του δρόμου. Θεωρείται πως έχει διατηρήσει το ίδιο όνομα εδώ και 25 αιώνες.

Το σήμερα και το αύριο

Το 2013 ανακοινώθηκε πως το σπίτι της οδού Τριπόδων θα “έβγαινε στο σφυρί”, στο πλαίσιο αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας μέσω του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου. Την επόμενη χρονιά προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός τόσο για το συγκεκριμένο αρχοντικό, όσο και για 12 ακόμη δημόσια ιστορικά ακίνητα στην Πλάκα. Όπως καταλαβαίνετε οι αντιδράσεις ήταν έντονες. Στη σελίδα όπου πραγματοποιούνται οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες δεν εμφανίστηκε καμία προσφορά εξαγοράς. Έτσι η “οικία Κοκοβίκου” έμεινε αναξιοποίητη. Από το 2016 έχει μεταφερθεί στην Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου.

Για πολλά χρόνια το σπίτι ήταν κρυμμένο πίσω από έναν μαντρότοιχο. Η αυλή γέμιζε από μπάζα και σκουπίδια και πρόσφερε στέγη σε ανθρώπους που ζούσαν στον δρόμο. Σήμερα όμως ο μαντρότοιχος έχει φύγει. Θα το δεις ξαφνικά μπροστά σου, θα κοντοσταθείς να βγάλεις μια φωτογραφία και θα το κοιτάξεις με τρυφερότητα και νοσταλγία. Δυστυχώς όμως ο χρόνος είναι ανελέητος και οι αλλοιώσεις αναπόφευκτες. Οι φθορές στο μοναδικό αυτό κτήριο είναι έντονες, τα χόρτα και οι αγριάδες έχουν διεκδικήσει την αυλή και αν δεν ασχοληθεί κάποιος σύντομα, ο χρόνος θα αφήσει πάνω του ακόμη πιο έντονα σημάδια. Ποιος θα είναι αυτός ο κάποιος είναι το ερώτημα…

Δεν θα ήθελα να είναι ένας ιδιώτης. Αυτό το κτήριο είναι κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς αυτής της πόλης και του αξίζει κάτι καλύτερο. Δεν θα ήταν πολύ όμορφο, ας πούμε, σαν Μουσείο Ελληνικού Κινηματογράφου; Εγώ όμως είμαι μια ρομαντική. Δυστυχώς, άλλοι αποφασίζουν…

Σας προτείνουμε! Δείτε παρέα με το παιδί σας την ταινία κι οργανώστε μια βόλτα στην Πλάκα. Επιβάλλεται φυσικά μια στάση μπροστά στο σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας. Οι Βόλτες στην Πόλη προσφέρουν υπέροχες ξεναγήσεις για γονείς και παιδιά στα Αναφιώτικα στην Πλάκα. Δηλώνοντας συμμετοχή στην ξενάγηση θα μάθετε για την ιστορία της περιοχής και θα δείτε από κοντά το σπίτι της οδού Τριπόδων 22. 

Αν σου αρέσουν τα ταξίδια, ακολούθησέ μας και στο Instagram  για περισσότερες προτάσεις! Περισσότερα άρθρα και προτάσεις για την Αθήνα, θα βρείτε εδώ!

Καλές εκδρομές!

Gallery

Location